Góry Świętokrzyskie

Góry Świętokrzyskie   (Stary przewodnik)

Góry Świętokrzyskie (pogórze świętokrzyskie) to w naszej świadomości głównie Łysogóry. Tymczasem Łysogóry to jedno z kilku pasm , choć szczególnie atrakcyjne, nie jedyne.

Góry Świętokrzyskie - Łysiec vel Łysa Góra

Góry Świętokrzyskie, widok z Woli Łagowskiej na Łysa Górę i Pasmo Bielińskie.

 

 

Góry Świętokrzyskie – pasma według wpisu Wikipedii:

W skład Gór Świętokrzyskich wchodzi kilkanaście pasm. Są one położone równolegle do siebie, ciągnąc się z zachodu na wschód. Główną oś stanowi ciąg pasm o długości ok. 70 km. Rozpoczyna się on w okolicach Dobrzeszowa na zachodzie. W jego skład wchodzą od zachodu: Pasmo Dobrzeszowskie, Pasmo Oblęgorskie, Wzgórza Tumlińskie, Pasmo Masłowskie, Łysogóry oraz Pasmo Jeleniowskie, które kończy się w okolicach Opatowa. Ciąg ten pocięty jest przełomami rzek: Łosośnej, Bobrzy, Lubrzanki i Słupianki. Na południe od Łysogór znajduje się niewielkie Pasmo Bielińskie.

Na południe od pasma głównego, oddzielony od niego Padołem Kielecko-Łagowskim, położony jest ciąg, w skład którego wchodzą pasma: Zgórskie, Posłowickie, Dymińskie, Daleszyckie, Cisowskie, Brzechowskie, Orłowińskie i Wygiełzowskie. Na północ od Pasma Wygiełzowskiego znajduje się Pasmo Iwaniskie. Na południe od Pasma Orłowińskiego położone jest Pasmo Ociesęckie.

Na południowy zachód od Pasma Dymińskiego rozciągają się pasma Zelejowskie i Chęcińskie, rozdzielone Doliną Chęcińską. Na zachód od Chęcin położone są dwa niewielkie pasma: Grzywy Korzeczkowskie i Grząby Bolmińskie. Na północny wschód od Chęcin znajduje się natomiast Pasmo Bolechowickie.

Na północ od pasma głównego rozciąga się Pasmo Klonowskie, Pasmo Bostowskie oraz Pasmo Pokrzywiańskie a dalej na północ położone jest Pasmo Sieradowickie.

Na terenie Kielc oraz w ich okolicach znajdują się: Pasmo Kadzielniańskie oraz Wzgórza Szydłówkowskie.” Góry Świętokrzyskie to 29 wypiętrzeń tworzących mniejsze i większe pasma.

Nim podejmiemy trud wyjścia w Góry Świętokrzyskie – przyjemny trud eksploracji Łysogór i przyległych doń okolic, spróbujmy poznać ich południowe pogórze, niewiele ustępujące urokiem.

Nasza trasa biegnie w jednym kierunku obszarem najbardziej zalesionym na Kielecczyźnie, obok Puszczy Świętokrzyskiej; zaś w kierunku powrotnym będą nam towarzyszyć najwyższe szczyty Gór Świętokrzyskich.

Góry Świętokrzyskie – Pasmo Dymińskie.

Wyruszamy z Kielc na południowy wschód. Ulicą Wojska Polskiego przejeżdżamy obok Wietrzni – dawnego kamieniołomu (czynnego do 1983 r.), obecnie przystosowanego do celów rekreacji. Dojeżdżamy do góry Bukówka, mijamy Telegraf – to zalesiona góra, wznosząca się na wysokość 406 m n.p.m., najwyższy szczyt Pasma Dymińskiego. Opuszczamy Kielce. Tuż za miastem mijamy z lewej strony Mójczę – jej początki sięgają XI w. , kiedy stanowiła uposażenie kieleckiego kościoła św. Wojciecha. Tędy w XIII w. prowadził szlak handlowy łączący Kielce z Krakowem. We wsi znajduje się drewniany kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej, ufundowany przez ks. Józefa Ćwiklińskiego w 1865 r. Po trzech km zbliżamy się do Sukowa – wieś pojawia się w dokumentach pisanych w 1470 r. pod nazwą Sułków. (Góry Świętokrzyskie – Pasmo Daleszyckie). Za Sukowem wjeżdżamy w las porastający łagodne wzniesienia Pasma Daleszyckiego, którego najwyższe wypiętrzenie stanowi Jabłonna (316m n.p.m.). Przez Słopiec zbliżamy się do Daleszyc. Zwiedziwszy je, nadal kierujemy się na południowy wschód. Wjeżdżamy w duży kompleks leśny Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego – jego obszar liczy 21 tys ha.

Góry Świętokrzyskie – pasma: Cisowskie, Orłowińskie, Ociesęckie.

Krajobraz tu bardzo urozmaicony. Obok terenów bagienno – torfowych znajdują się pasma górskie: Cisowskie (z górami – Włochy-427m n.p.m.; Stołową-423m n.p.m. i Wrześnią-370m n.p.m.); Orłowińskie (z górami – Kiełków-452m n.p.m.;Słowiec-438m n.p.m.; Zamczysko-422m n.p.m.;Perlikową- 419m n.p.m.); Ociesęckie (z górami – Jaźwiną-361m n.p.m.; Sterczyną-338m n.p.m.; Igrzycznią-338m n.p.m.) Rośnie tu blisko 50 gatunków roślin chronionych, m.in. mięsożerna rosiczka. Z najciekawszych fragmentów parku utworzono trzy rezerwaty: Białe Ługi, Zamczysko i Cisów. Lasy cisowskie, ze względu na swoją niedostępność, często służyły za bazę dla partyzantów czy powstańców. W lutym 1863 r. dwukrotnie przechodził przez nie gen. Marian Langiewicz, a 19 lutego stacjonował (po bitwie Staszowskiej) w Cisowie. Jesień i zimę spędził tu gen. Józef Hauke-Bossak (wspólnie ze swoimi oficerami: płk. Z. Chmieleńskim, płk. L. Zwierzdowskim-Toporem, płk. A. Kurowskim, płk. K. Kalitą-Rębajło), a 28 listopada w pobliskich Ociesękach stoczył zwycięską bitwę z Moskalami. W lesie kwaterował Stopnicki pułk dowodzony przez płk. K. Kalitę-Rębajło, stąd wyruszał na akcje zbrojne.
Podczas II wojny światowej tu również kwaterował 1 p.p.AK Wybranieccy, dowodzony przez Mariana Sołtysiaka Barabasza i brygada AL Grunwald, dowodzona przez Józefa Sobiesiaka. Góry Świętokrzyskie były ostoją ruchów niepodległościowych.

W lasach tych leży kilka ciekawych miejscowości, do których warto dojechać. To Cisów – wieś położona na wysokości 400m n.p.m. na zboczu gór Stołowej i Włochy. Tu ok. 1700 r. mieszkał Jan Chryzostom Pasek, najwybitniejszy pamiętnikarz XVII w. We wsi murowany kościół z 1758 r. ufundowany przez bpa Andrzeja Załuskiego.
Dwa kilometry na lewo od naszej drogi leżą Widełki – wieś położona w rozgałęzieniu rzeki Łukawki.  W pobliżu wsi znajduje się góra Zamczysko, na szczecie której widoczne są ślady dawnej warowni.

Zbliżając się do końca Parku Cisowska-Orłowskiego,

mijamy położone po prawej stronie wsie: Drogowle – miejscowość pojawia się w dokumentach z lat 1415-22 i związana była z rozwiniętą w tej okolicy produkcją żelaza; Rudę – (uznawana jest współcześnie za część wsi Drogowle) – jeszcze w XIX w. znajdował się tu duży folwark ze stawami i młynem, po którym pozostała tylko ruina i resztki parku z lipami.
W 1633 r. bp krakowski Andrzej Lipski wzniósł tu późnorenesansowy kościół p.w. św. Andrzeja przeznaczony dla mieszkańców Rakowa, Dębna i Drogowli; Dębno- założone zostało, podobnie jak Raków i Rembów, przez Jana Siennickiego, lecz nie rozwinęło się w miasto. Osada posiada miejski układ urbanistyczny z rynkiem. W rynku znajduje się zabytkowa kaplica św. Tekli z XVIII w.  Zbliżamy się do Rakowa. Po jego zwiedzeniu ruszamy dalej, tym razem na północ. Nasza dalsza droga prowadzić będzie obrzeżem Parku Ciskowsko-Orłowińskiego.

Po czterech kilometrach możemy skręcić na prawo do Szumska

– gniazda średniowiecznego rodu rycerskiego łączonego przez historyków z zamkiem w Rembowie.
Miejscowy kościół istniał już w 1254 r. (data konsekracji) p.w. św. Stanisława. Wg miejscowej legendy jego główne drzwi pochodzą z rozebranego zamku w obecnym Rembowie (dawniej Podgrodziu). Przez Rembów i Bardo udajemy się do Łagowa. Zwiedziwszy Łagów, kierujemy się na wschód. Opuszczamy powiat kielecki. Najbliższa miejscowość leży już w granicach administracyjnych powiatu opatowskiego – to Piórków – wieś znana już była w 1399 r. (pod nazwą Pirkowa).

 

Góry Świętokrzyskie – Pasmo Jeleniowskie
Góry Świętokrzyskie - Jeleniowska Mountain

Góry Świętokrzyskie – Góra Jeleniowska, widok z Sędka

Z Piórkowa możemy pojechać na lewo lub przez Stary Nieskurzów, by poznać najbardziej na wschód wysunięta część Gór Świętokrzyskich Pasmo Jeleniowskie, na którym utworzono Jeleniowski Park Krajobrazowy.- jego najwyższe szczyty to: Szczytniak-554m n.p.m., Witosławska-491m n.p.m. i Wesołówka-468m n.p.m.

Najciekawsza jest góra Witosławska, gdzie przeniesiony został ośrodek obrzędów pogańskich po założeniu klasztoru na Świętym Krzyżu. Na szczycie góry znajduje się drewniana kapliczka przyciągająca tłumy wiernych podczas Zielonych Świątek.

Legenda wiąże tę kapliczkę z osobą Witosława, właściciela zamku na szczycie góry. Postawił ją, zburzywszy zamek, i zamieszkał w niej na znak pokuty za zamordowanie niechcianej synowej. Inna legenda łączy kapliczkę z zakonem benedyktyńskim na Świętym Krzyżu, jako budowlę ułatwiającą prowadzenie działalności duszpasterskiej.

Góry Świętokrzyskie ponad wszystkie!